Ο Θεόδωρος είναι ένας Αθηναίος με καταγωγή απ την Σάμο, που αγωνίζεται να επιβιώσει στην Αθήνα των Ελληνιστικών χρόνων. Η Αθήνα εκείνης της εποχής ζούσε μια μετάβαση προς έναν πιο «παγκοσμιοποιημένο» τρόπο ζωής. Ο Μ. Αλέξανδρος μίκρυνε την σημασία των πόλεων-κρατών, οδηγώντας τις ελληνικές πόλεις σε παρακμή πολιτική και ηθική. Ο ήρωας συλλαμβάνεται και στρατολογείται από τον Αθηναίο στρατηγό Κάλλιπο για να αποσταλεί στην Βόρεια Ελλάδα, με σκοπό την συλλογή πληροφοριών σχετικά με επικείμενη εισβολή Γαλάτων. Εκτελεί την αποστολή του και όταν οι Γαλάτες παρασύρονται σε επίθεση εναντίον των Ελλήνων, ο ήρωας μετέχει της άμυνας, αυτόπτης μάρτυρας του τελευταίου θαύματος.
Συμπληρωματικές πληροφορίες γιά τα γεγονότα που περιγράφονται στο βιβλίο :
Παράρτημα για το «Τελευταίο Θαύμα»
σελ. 25
Στη Σάμο το όνομα Θεόδωρος ήταν εν χρήσει , δεδομένου ότι ο άνθρωπος που πρώτος έχυσε χαλκό σε καλούπι δημιουργώντας το πρώτο χάλκινο άγαλμα της αρχαιότητας ήταν ο Σαμιώτης γλύπτης Θεόδωρος τον 7ο π.χ. αιώνα .
Στο επίτευγμά του αυτό ο γλύπτης Θεόδωρος ,είχε σημαντικότατη βοήθεια απ` τον συμπατριώτη του Ροίκο.
σελ. 29
Ο Αρριανός ( Αλεξανδρου Αναβασις Α , 4 - ) κι ο Στράβωνας ( Ζ, 3,8 ) περιγράφουν την σκηνή με τον Μέγα Αλέξανδρο να δέχεται Κέλτικη πρεσβεία στις όχθες του Δούναβη και στην ερώτηση του τι φοβούνται περισσότερο οι Κέλτες να ακούει την περίφημη απάντηση
" Μόνο το να μας πέσει ο ουρανός στο κεφάλι " .
Αυτό που δεν είναι ευρύτερα γνωστό , είναι ότι τα παραπάνω λόγια αποτελούν ένα είδος όρκου που οι Κέλτες χρησιμοποιούσαν γιά να επικαλεστούν τα στοιχεία της Φύσης στην τήρηση μιάς υποχρεώσης που αναλάμβαναν .
Πράγματι ! Κέλτικα μεσαιωνικά νομικά εγχειρίδια από την Ιρλανδία διατηρούν την έκφραση αυτή ως εξής :
"Θα μείνουμε πιστοί εκτός αν ο ουρανός πέσει και μας πλακώσει , ή η Γη ανοίξει και μας καταπιεί, ή η θάλασσα σηκωθεί και μας σκεπάσει ."
Παρόμοιο όρκο καταγράφεται να παίρνει αιώνες αργότερα από την εποχή " Του Τελευταίου Θαύματος " ο στρατός του Conchobhar του Ulster (στο Tain Bo Cuailgne ) , κι επίσης ξαναβρίσκουμε τον ίδιο όρκο σε παλιά κέλτικα βιβλία (όπως πχ στο κέλτικο βιβλίο του Leinster , Leabhar na Nuacongbhala ) .
Ιστορικοί των ημερών μας κάνουν την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα υπόθεση ότι ο Αλεξανδρος είχε έρθει σε συμφωνία με την Κελτική πρεσβεία ώστε αυτοί να χτυπάνε τους επικίνδυνους γιά την Μακεδονία Αυταριάτες Ιλλυριούς όσο αυτός θα ήταν αποσχολημένος στην Ανατολή , κι ότι οι αρχαίοι συγγραφείς παρερμήνευσαν το νόημα των παραπάνω λόγων , μιάς και δεν γνώριζαν τον Γαλατικό τρόπο σκέψης και έκφρασης.
Υπόθεση που ενισχύεται από τον μεγάλο αριθμό Μακεδονικών νομισμάτων στους Κελτικούς οικισμούς των βορείων Βαλκανίων , καθώς κι από την αποστολή Κελτικής πρεσβείας στην Βαβυλώνα η οποία όμως δεν πρόλαβε τον Αλέξανδρο ζωντανό .
Μάλιστα , η σχέση του Αλέξανδρου με τους Κέλτες ίσως είχε αρχίσει πολύ παλιότερα αν είναι αλήθεια οι φήμες που τον ήθελαν αναμεμιγμένο στην δολοφονία του πατέρα του , δεδομένου ότι ο άνδρας με το όνομα Παυσανίας που σκότωσε τον Φίλιππο τον Β' φέρεται ,κατά τον Peter Berresford Ellis, να κρατούσε Κελτικό ξίφος.
σελ. 33
Στην αρχαία Αθήνα δεν υπήρχε η ποινή της φυλάκισης , εκτός από την περίπτωση που ο κατηγορούμενος χρωστούσε χρήματα στην πολιτεία.
Στις υπόλοιπες των περιπτώσεων ο κατηγορούμενος εκρατείτο στο δεσμωτήριον (κρατητήριο ) μόνον μέχρι να γίνει η δίκη του .
σελ. 35
Το 279 πχ εισέβαλλαν στην Ελλάδα οι Γαλάτες .
Αυτή ειναι κι η πρώτη φορα που αναφέρονται σε Ελληνικά κείμενα μ` αυτό το όνομα. Μέχρι τότε οι Έλληνες τους γνώριζαν σαν " Κελτούς " δηλαδή Κέλτες.
Η πρώτη αναφορά σ` αυτούς γίνεται τον 5ο πχ αιώνα από τον Εκαταίο τον Μιλήσιο στο βιβλίο του Ευρώπη (σύμφωνα με αποσπάσματα του βιβλίου που διασώθηκαν από τον Στέφανο Βυζάντιο ). Ο Εκαταίος μάλιστα αναφέρει δύο πόλεις τους , την Νύρακα και την Νάρβωνα , που είναι μάλλον η σημερινή Narbonne.
Κατά τον Παυσανία , τον Διόδωρο , και τον Αμμιανό Μαρκελλίνο , οι Κελτοί κατάγονταν από τον
Ηρακλή .
Μαζί τους συμφωνεί κι ο Παρθένιος της Νίκαιας που μας λέει ότι ο Ηρακλής κοιμήθηκε με την Κελτινή που ήταν κόρη του Βριτανού και γεννήθηκε ο Κελτός , ο γενάρχης των Κελτών. Όμως...υπήρξε κι ενας άλλος Ελληνας ιστορικός που ήταν σύγχρονος των γεγονότων της εισβολής κι είχε διαφορετική γνώμη . Ηταν ο Τιμαίος από το Ταυρομένιο (δηλ. την Ταοrmina) ,που υποστήριξε ότι οι Κέλτες ήταν απόγονοι του Κύκλωπα Πολύφημου και της Γαλάτειας , μιας γυναίκας που ήταν άσπρη σαν το γάλα .
Πιθανότατα απο εκεί προέκυψε το όνομα Γαλάτες
σελ. 54
Στην Ποικίλη στοά , δηλαδή στη ζωγραφισμένη στοά της αγοράς , μαζεύονταν οι φίλοι του φιλόσοφου Ζήνωνα από το Κίτιο της Κύπρου και τον άκουγαν να μιλά . Οι ομάδα αυτή των φίλων και μαθητών του Ζήνωνα δημιούργησε σχολή που ονομάστηκε Στωική (από την στοά).
σελ. 63
Παρά το ότι οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν το Βρέννος όνομα , σήμερα είναι σχεδόν βέβαιο ότι το Βρέννος δεν ήταν όνομα αλλά ηγετικός τίτλος των Γαλατών .
σελ. 64
Οι Γαλάτες ρίζωσαν σε εκείνα τα χώματα , στις όχθες του ποταμού Άλυ που σήμερα οι Τούρκοι τον λένε Κιλίτζ Ιρμάκ , δηλαδή κόκκινο ποταμό . Μάλιστα στο ρίζωμα τους εκεί συνετέλεσε κι ο Μιθριδάτης του Πόντου ο οποίος ζήτησε την βοήθεια τους στον πόλεμό του εναντίον του Πτολεμαίου του Β' της Αιγύπτου. Οι Γαλάτες σε εκείνο τον πόλεμο κατάφεραν σοβαρό πλήγμα στον στόλο του Πτολεμαίου Β' αποσπώντας ως λάφυρα τις άγκυρες των πλοίων του. Ο Στέφανος ο Βυζάντιος χρησιμοποιώντας σαν πηγές τον Στράβωνα και τον Πολυίστωρα έγραψε στην Γεωγραφία του ότι ο Μιθριδάτης τους αντάμειψε με εδάφη γύρω από μιά πόλη που οι Γαλάτες την ονόμασαν Άγκυρα , από τα λάφυρα που τους την χάρισαν. Εκεί τους βρήκε και τους περιέγραψε ως τρομερούς πολεμιστές ο Αμμιανός Μαρκελίνος τον 4ο μ.χ. αιώνα, αν και είχαν πάψει να υπάρχουν σαν αυτόνομο κράτος από τον 2ο πχ αιώνα όταν υπέκυψαν στην Ρωμαϊκή ισχύ . Αξιοσημείωτο είναι ότι αυτοί οι Γαλάτες της Μικράς Ασίας είχαν γίνει δίγλωσσοι χρησιμοποιώντας και τα ελληνικά τα οποία μάλιστα χρησιμοποίησαν στις ελάχιστες επιγραφές που άφησαν. Άλλωστε η επίδραση του ελληνικού πολιτισμού γίνεται φανερή και από το όνομα του τελευταίου βασιληά πριν υποκύψουν στους Ρωμαίους. Τον έλεγαν Αμύντα.
σελ. 78
Για το ακροβατικό που αναφέρεται στο βιβλίο ως "πήδημα του Σωκράτη" βλέπε Ξενοφώντος , Συμπόσιον , 2 ,8-11 και επίσης 7,1.
σελ. 104
Κανείς δεν μπορεί να πει πότε οι Έλληνες άρχισαν να πίνουν ρετσίνα. Πάντως υπάρχουν καταγραμμένες μαρτυρίες ήδη από τον 12ο αιώνα για ένα κρασί που "δεν έμοιαζε να βγαίνει από σταφύλια αλλά από στιμμένες πευκοβελόνες".
σελ. 130
Το μακεδονικό γλέντι που περιγράφεται στο βιβλίο είναι κατ` ουσίαν μια φτωχή εκδοχή του μακεδονικού συμποσίου που περιγράφεται από τον Αθήναιο στους Δειπνοσοφιστές ,128-131 . Η λαμπρότητα και η χλιδή που περιγράφεται στο αρχαίο κείμενο είναι τέτοια που ο γράφων έκρινε ότι αν την μετέφερε στο βιβλίο αυτούσια δεν γινόταν πιστευτή.Θα έμοιαζε ψεύτικη.
σελ. 140
Η απίστευτη γενναιότητα των Γαλατών μνημονεύεται απ` όλους τους αρχαίους συγγραφείς με συγκλονιστικότερη την αναφορά του Ρωμαίου Λίβιου , ο οποίος έγραψε γι αυτούς ένα αιώνα αργότερα ότι γίνονταν έξαλλοι όταν είχαν να αντιμετωπίσουν στρατιωτικές τακτικές κι ελιγμούς που τους εμπόδιζαν να πολεμήσουν προτάσσοντας ο καθένας τους ξεχωριστά την πολεμική του ικανότητα και αντρειωσύνη .
Ο Λίβιος γράφει επίσης πως οι Γαλάτες ένοιωθαν φοβερή ντροπή όταν μιά μικρή πληγή όπως πχ από ένα βέλος ή μιά πέτρα τους έριχνε κάτω κι είχαν την τάση να ανοίγουν περισσότερο με τα ίδια τους τα χέρια τις πληγές τους , μαχόμενοι με τις χαίνουσες πληγές να αιμορραγούν σαν σημάδι της απαράμιλλης ανδρείας τους.
σελ. 152
Σχετικά με τον πρόγονο της Αριάνδης :
Ο Δημοσθένης στον λόγο του "προς Λεπτίνην" αναφέρει ότι κάποιος Έκφαντος από την Θάσο κυνηγήθηκε λόγω των δημοκρατικών του φρονημάτων (βλέπε φιλοαθηναϊκών ) και κατέφυγε στην Αθήνα το 404-403 πχ . Εκει οι Αθηναίοι ,τιμώντας τις εξυπηρετήσεις που τους έκανε , τον αναγόρευσαν πρόξενο. Κατά τον Ανδρέα Γερολυμάτο (Κατασκοπεία στην αρχαία Έλλάδα ) είναι πιθανό να έπαιξε ρόλο συνδέσμου ανάμεσα στην Αθήνα και στους Θάσιους δημοκρατικούς που είχαν απομείνει στο νησί ,και οι οποίοι τελικά βοήθησαν τους Αθηναίους να καταλάβουν το νησί κατά το 390-389 π.χ. και να ρίξουν το ολιγαρχικό (βλέπε φιλοσπαρτιατικό ) καθεστώς . Ο Έκφαντος επέστρεψε στο νησί του ,αλλά μετά το 386 πχ αναγκάστηκε να ξαναφύγει για την Αθήνα διότι οι ολιγαρχικοί ξαναπήραν την εξουσία. Αξιοσημείωτο είναι ότι ενώ οι ολιγαρχικοί μετά το 386 π.χ. κράτησαν φιλοαθηναϊκή στάση και προσχώρησαν στην δεύτερη Αθηναϊκή συμμαχία , η εξορία του Έκφαντου δεν απεφεύχθη.
σελ 154
Η Έδεσσα περιγράφεται στο παρόν βιβλίο χωρίς τους περίφημους καταρράκτες της. Αυτό γιατί οι καταρράκτες της δημιουργήθηκαν τον 14ο αιώνα μχ , όταν ο Ιωάννης Καντακουζηνός , ενώ την πολιορκούσε , εξέτρεψε τα νερά ρίχντοντάς τα πάνω στην πόλη για να σπάσει την άμυνα της .
σελ. 181
Η συνήθεια να σχηματίζονται ανδρικές πολεμικές "αδελφότητες " με έμβλήματα ζώα μετρούσε ήδη πολλούς αιώνες ζωής. Το συνηθέστερο έμβλημα φαίνεται πως ήταν ο λύκος.
σελ. 197
Για τον Χάλκινο λύκο των Δελφών βλέπε Φωκικά ,14, 7 .
σελ 207
Για τον αριθμό των Γαλατών ο Παυσανίας στα Φωκικά αναφέρει 150.000 πεζους και 20.000 ιππείς οι οποίοι συνοδεύονταν απο δυό δούλους ιππείς ο καθενας τους , οι οποίοι έπαιρναν την θέση του αφέντη τους αν αυτός σκοτώνονταν η τραυματίζονταν. Συνολικά δηλαδή 210,000 άνδρες , ακολουθούμενοι απ` τις οικογένειές τους .
Οι αριθμοί ακούγονται υπερβολικοί αλλά επιβεβαιώνονται από τον Διόδωρο που γράφει γιά 150,000 πεζούς και 10.000 ιππείς , καθώς κι από τον Ρωμαίο Μάρκο Ιουστίνο που γραφει για 150.000 και 15,000 ιππεις .
Σημειώνω εδώ ότι γιά την πρώτη εισβολή στη Μακεδονία - αυτή που προηγήθηκε της μάχης των Θερμοπυλών και των μετέπειτα γεγονότων - ο Μάρκος Ιουστίνος δίνει τον τρομακτικό αριθμό των 300,000 ανδρών.
σελ. 222
Σχετικά με τα σχόλια των Ινδών γιά τους Έλληνες φιλοσόφους βλέπε Πλούταρχο ( Αλέξανδρος , 65) και
Αθηναίο Μηχανικό (Περί Μηχανημάτων , 5)
σελ. 228
O Παυσανίας γράφει ότι στο μονοπάτι που περνούσε από την Οίτη και κατέληγε στην κατεστραμένη Τραχίνα χτυπήθηκαν οι Έλληνες με τους Γαλάτες και τους νίκησαν και ότι εκεί έπεσε και ο Τελέσαρχος (Φωκικά , 22, 1).
Όμως λίγο πιό κάτω(Φωκικά ,22 , 8) γράφει για ένα άλλο μονοπάτι πάνω από την Τραχίνα που οδηγούσε πίσω από τις Θερμοπύλες και που δεν προτιμήθηκε από τους Πέρσες, 201 χρόνια πριν , γιατί έκριναν ότι η Ανοπαία οδός ήταν λιγότερο “απόκρημνη και ανηφορική .”
Ο γράφων πιστεύει ότι ο Παυσανίας κάνει λάθος όταν μιλά για δύο μονοπάτια που το ένα τελειώνει στην Τραχίνα και το άλλο περνά από πάνω της και οδηγεί στις Θερμοπύλες. Το προφανές συμπέρασμα είναι να πρόκειται για το ίδιο μονοπάτι που περνώντας από την Τραχίνα οδηγούσε στις Θερμοπύλες . Αλλιώς ποιός ο λόγος να υπερασπιστούν οι Έλληνες ένα μονοπάτι που οδηγούσε σε μιά κατεστραμένη πόλη ; Και μάλιστα με τόσο πάθος ώστε προκειμένου να μην υποχωρήσουν να σκοτωθεί τελικά ο αρχηγός τους ;
σελ. 243
Η ασπίδα του Κυδία με το επίγραμμα που ο γράφων απέδωσε σε ελεύθερη μετάφραση κοσμούσε την στοά του Ελευθερίου Δία , μέχρι την ημέρα που ο Ρωμαίος Σύλλας σύλλ(-)ησε την Αθήνα αρπάζοντας μεταξύ πολλών άλλων και την ασπίδα του έφηβου ήρωα .
σελ. 282
Για την λύση που έδωσε ο Αλέξανδρος στη μάχη με τους "βαρβάρους " Τριβαλλούς και τους "ανεξάρτητους ορεινούς" Οδρύσιους, που είχαν ανεβεί σε κορυφή του Αίμου και σχεδίαζαν να ρίξουν πάνω στους Μακεδόνες στρατιώτες
άμαξες και κάρα , βλέπε Αρριανό , Ι , 1,6-7 .
σελ 293
Τα φυσικά φαινόμενα (σεισμοί , κατολισθήσεις , κεραυνοί) που βοήθησαν τους Έλληνες να νικήσουν τους Γαλάτες αποδόθηκαν από κάποιους ερευνητές σε μυστικά όπλα των αρχαίων Ελλήνων. Αν και η άποψη αυτή ενισχύεται από την μαρτυρία του Ηρόδοτου ότι τα ίδια έγιναν και κατά τους Περσικούς πολέμους όταν Πέρσες επιχείρησαν να λεηλατήσουν τους Δελφούς , καθώς και από παρόμοιο γεγονός που καταγράφηκε (Παυσανίας , Βοιωτικά) όταν στρατιώτες του Αλεξάνδρου επιχείρησαν να λεηλατήσουν το ιερό των Καβείρων στην Θήβα , ο γράφων δεν βρήκε καμμιά απόδειξη για την ύπαρξη των εν λόγω όπλων . Παρ` όλα αυτά η πιθανότητα να συνέβησαν τυχαία τα τρία προαναφερθέντα περιστατικά , είναι αξιοπρόσεκτα μικρή.
Παράρτημα για το «Τελευταίο Θαύμα»
σελ. 25
Στη Σάμο το όνομα Θεόδωρος ήταν εν χρήσει , δεδομένου ότι ο άνθρωπος που πρώτος έχυσε χαλκό σε καλούπι δημιουργώντας το πρώτο χάλκινο άγαλμα της αρχαιότητας ήταν ο Σαμιώτης γλύπτης Θεόδωρος τον 7ο π.χ. αιώνα .
Στο επίτευγμά του αυτό ο γλύπτης Θεόδωρος ,είχε σημαντικότατη βοήθεια απ` τον συμπατριώτη του Ροίκο.
σελ. 29
Ο Αρριανός ( Αλεξανδρου Αναβασις Α , 4 - ) κι ο Στράβωνας ( Ζ, 3,8 ) περιγράφουν την σκηνή με τον Μέγα Αλέξανδρο να δέχεται Κέλτικη πρεσβεία στις όχθες του Δούναβη και στην ερώτηση του τι φοβούνται περισσότερο οι Κέλτες να ακούει την περίφημη απάντηση
" Μόνο το να μας πέσει ο ουρανός στο κεφάλι " .
Αυτό που δεν είναι ευρύτερα γνωστό , είναι ότι τα παραπάνω λόγια αποτελούν ένα είδος όρκου που οι Κέλτες χρησιμοποιούσαν γιά να επικαλεστούν τα στοιχεία της Φύσης στην τήρηση μιάς υποχρεώσης που αναλάμβαναν .
Πράγματι ! Κέλτικα μεσαιωνικά νομικά εγχειρίδια από την Ιρλανδία διατηρούν την έκφραση αυτή ως εξής :
"Θα μείνουμε πιστοί εκτός αν ο ουρανός πέσει και μας πλακώσει , ή η Γη ανοίξει και μας καταπιεί, ή η θάλασσα σηκωθεί και μας σκεπάσει ."
Παρόμοιο όρκο καταγράφεται να παίρνει αιώνες αργότερα από την εποχή " Του Τελευταίου Θαύματος " ο στρατός του Conchobhar του Ulster (στο Tain Bo Cuailgne ) , κι επίσης ξαναβρίσκουμε τον ίδιο όρκο σε παλιά κέλτικα βιβλία (όπως πχ στο κέλτικο βιβλίο του Leinster , Leabhar na Nuacongbhala ) .
Ιστορικοί των ημερών μας κάνουν την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα υπόθεση ότι ο Αλεξανδρος είχε έρθει σε συμφωνία με την Κελτική πρεσβεία ώστε αυτοί να χτυπάνε τους επικίνδυνους γιά την Μακεδονία Αυταριάτες Ιλλυριούς όσο αυτός θα ήταν αποσχολημένος στην Ανατολή , κι ότι οι αρχαίοι συγγραφείς παρερμήνευσαν το νόημα των παραπάνω λόγων , μιάς και δεν γνώριζαν τον Γαλατικό τρόπο σκέψης και έκφρασης.
Υπόθεση που ενισχύεται από τον μεγάλο αριθμό Μακεδονικών νομισμάτων στους Κελτικούς οικισμούς των βορείων Βαλκανίων , καθώς κι από την αποστολή Κελτικής πρεσβείας στην Βαβυλώνα η οποία όμως δεν πρόλαβε τον Αλέξανδρο ζωντανό .
Μάλιστα , η σχέση του Αλέξανδρου με τους Κέλτες ίσως είχε αρχίσει πολύ παλιότερα αν είναι αλήθεια οι φήμες που τον ήθελαν αναμεμιγμένο στην δολοφονία του πατέρα του , δεδομένου ότι ο άνδρας με το όνομα Παυσανίας που σκότωσε τον Φίλιππο τον Β' φέρεται ,κατά τον Peter Berresford Ellis, να κρατούσε Κελτικό ξίφος.
σελ. 33
Στην αρχαία Αθήνα δεν υπήρχε η ποινή της φυλάκισης , εκτός από την περίπτωση που ο κατηγορούμενος χρωστούσε χρήματα στην πολιτεία.
Στις υπόλοιπες των περιπτώσεων ο κατηγορούμενος εκρατείτο στο δεσμωτήριον (κρατητήριο ) μόνον μέχρι να γίνει η δίκη του .
σελ. 35
Το 279 πχ εισέβαλλαν στην Ελλάδα οι Γαλάτες .
Αυτή ειναι κι η πρώτη φορα που αναφέρονται σε Ελληνικά κείμενα μ` αυτό το όνομα. Μέχρι τότε οι Έλληνες τους γνώριζαν σαν " Κελτούς " δηλαδή Κέλτες.
Η πρώτη αναφορά σ` αυτούς γίνεται τον 5ο πχ αιώνα από τον Εκαταίο τον Μιλήσιο στο βιβλίο του Ευρώπη (σύμφωνα με αποσπάσματα του βιβλίου που διασώθηκαν από τον Στέφανο Βυζάντιο ). Ο Εκαταίος μάλιστα αναφέρει δύο πόλεις τους , την Νύρακα και την Νάρβωνα , που είναι μάλλον η σημερινή Narbonne.
Κατά τον Παυσανία , τον Διόδωρο , και τον Αμμιανό Μαρκελλίνο , οι Κελτοί κατάγονταν από τον
Ηρακλή .
Μαζί τους συμφωνεί κι ο Παρθένιος της Νίκαιας που μας λέει ότι ο Ηρακλής κοιμήθηκε με την Κελτινή που ήταν κόρη του Βριτανού και γεννήθηκε ο Κελτός , ο γενάρχης των Κελτών. Όμως...υπήρξε κι ενας άλλος Ελληνας ιστορικός που ήταν σύγχρονος των γεγονότων της εισβολής κι είχε διαφορετική γνώμη . Ηταν ο Τιμαίος από το Ταυρομένιο (δηλ. την Ταοrmina) ,που υποστήριξε ότι οι Κέλτες ήταν απόγονοι του Κύκλωπα Πολύφημου και της Γαλάτειας , μιας γυναίκας που ήταν άσπρη σαν το γάλα .
Πιθανότατα απο εκεί προέκυψε το όνομα Γαλάτες
σελ. 54
Στην Ποικίλη στοά , δηλαδή στη ζωγραφισμένη στοά της αγοράς , μαζεύονταν οι φίλοι του φιλόσοφου Ζήνωνα από το Κίτιο της Κύπρου και τον άκουγαν να μιλά . Οι ομάδα αυτή των φίλων και μαθητών του Ζήνωνα δημιούργησε σχολή που ονομάστηκε Στωική (από την στοά).
σελ. 63
Παρά το ότι οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν το Βρέννος όνομα , σήμερα είναι σχεδόν βέβαιο ότι το Βρέννος δεν ήταν όνομα αλλά ηγετικός τίτλος των Γαλατών .
σελ. 64
Οι Γαλάτες ρίζωσαν σε εκείνα τα χώματα , στις όχθες του ποταμού Άλυ που σήμερα οι Τούρκοι τον λένε Κιλίτζ Ιρμάκ , δηλαδή κόκκινο ποταμό . Μάλιστα στο ρίζωμα τους εκεί συνετέλεσε κι ο Μιθριδάτης του Πόντου ο οποίος ζήτησε την βοήθεια τους στον πόλεμό του εναντίον του Πτολεμαίου του Β' της Αιγύπτου. Οι Γαλάτες σε εκείνο τον πόλεμο κατάφεραν σοβαρό πλήγμα στον στόλο του Πτολεμαίου Β' αποσπώντας ως λάφυρα τις άγκυρες των πλοίων του. Ο Στέφανος ο Βυζάντιος χρησιμοποιώντας σαν πηγές τον Στράβωνα και τον Πολυίστωρα έγραψε στην Γεωγραφία του ότι ο Μιθριδάτης τους αντάμειψε με εδάφη γύρω από μιά πόλη που οι Γαλάτες την ονόμασαν Άγκυρα , από τα λάφυρα που τους την χάρισαν. Εκεί τους βρήκε και τους περιέγραψε ως τρομερούς πολεμιστές ο Αμμιανός Μαρκελίνος τον 4ο μ.χ. αιώνα, αν και είχαν πάψει να υπάρχουν σαν αυτόνομο κράτος από τον 2ο πχ αιώνα όταν υπέκυψαν στην Ρωμαϊκή ισχύ . Αξιοσημείωτο είναι ότι αυτοί οι Γαλάτες της Μικράς Ασίας είχαν γίνει δίγλωσσοι χρησιμοποιώντας και τα ελληνικά τα οποία μάλιστα χρησιμοποίησαν στις ελάχιστες επιγραφές που άφησαν. Άλλωστε η επίδραση του ελληνικού πολιτισμού γίνεται φανερή και από το όνομα του τελευταίου βασιληά πριν υποκύψουν στους Ρωμαίους. Τον έλεγαν Αμύντα.
σελ. 78
Για το ακροβατικό που αναφέρεται στο βιβλίο ως "πήδημα του Σωκράτη" βλέπε Ξενοφώντος , Συμπόσιον , 2 ,8-11 και επίσης 7,1.
σελ. 104
Κανείς δεν μπορεί να πει πότε οι Έλληνες άρχισαν να πίνουν ρετσίνα. Πάντως υπάρχουν καταγραμμένες μαρτυρίες ήδη από τον 12ο αιώνα για ένα κρασί που "δεν έμοιαζε να βγαίνει από σταφύλια αλλά από στιμμένες πευκοβελόνες".
σελ. 130
Το μακεδονικό γλέντι που περιγράφεται στο βιβλίο είναι κατ` ουσίαν μια φτωχή εκδοχή του μακεδονικού συμποσίου που περιγράφεται από τον Αθήναιο στους Δειπνοσοφιστές ,128-131 . Η λαμπρότητα και η χλιδή που περιγράφεται στο αρχαίο κείμενο είναι τέτοια που ο γράφων έκρινε ότι αν την μετέφερε στο βιβλίο αυτούσια δεν γινόταν πιστευτή.Θα έμοιαζε ψεύτικη.
σελ. 140
Η απίστευτη γενναιότητα των Γαλατών μνημονεύεται απ` όλους τους αρχαίους συγγραφείς με συγκλονιστικότερη την αναφορά του Ρωμαίου Λίβιου , ο οποίος έγραψε γι αυτούς ένα αιώνα αργότερα ότι γίνονταν έξαλλοι όταν είχαν να αντιμετωπίσουν στρατιωτικές τακτικές κι ελιγμούς που τους εμπόδιζαν να πολεμήσουν προτάσσοντας ο καθένας τους ξεχωριστά την πολεμική του ικανότητα και αντρειωσύνη .
Ο Λίβιος γράφει επίσης πως οι Γαλάτες ένοιωθαν φοβερή ντροπή όταν μιά μικρή πληγή όπως πχ από ένα βέλος ή μιά πέτρα τους έριχνε κάτω κι είχαν την τάση να ανοίγουν περισσότερο με τα ίδια τους τα χέρια τις πληγές τους , μαχόμενοι με τις χαίνουσες πληγές να αιμορραγούν σαν σημάδι της απαράμιλλης ανδρείας τους.
σελ. 152
Σχετικά με τον πρόγονο της Αριάνδης :
Ο Δημοσθένης στον λόγο του "προς Λεπτίνην" αναφέρει ότι κάποιος Έκφαντος από την Θάσο κυνηγήθηκε λόγω των δημοκρατικών του φρονημάτων (βλέπε φιλοαθηναϊκών ) και κατέφυγε στην Αθήνα το 404-403 πχ . Εκει οι Αθηναίοι ,τιμώντας τις εξυπηρετήσεις που τους έκανε , τον αναγόρευσαν πρόξενο. Κατά τον Ανδρέα Γερολυμάτο (Κατασκοπεία στην αρχαία Έλλάδα ) είναι πιθανό να έπαιξε ρόλο συνδέσμου ανάμεσα στην Αθήνα και στους Θάσιους δημοκρατικούς που είχαν απομείνει στο νησί ,και οι οποίοι τελικά βοήθησαν τους Αθηναίους να καταλάβουν το νησί κατά το 390-389 π.χ. και να ρίξουν το ολιγαρχικό (βλέπε φιλοσπαρτιατικό ) καθεστώς . Ο Έκφαντος επέστρεψε στο νησί του ,αλλά μετά το 386 πχ αναγκάστηκε να ξαναφύγει για την Αθήνα διότι οι ολιγαρχικοί ξαναπήραν την εξουσία. Αξιοσημείωτο είναι ότι ενώ οι ολιγαρχικοί μετά το 386 π.χ. κράτησαν φιλοαθηναϊκή στάση και προσχώρησαν στην δεύτερη Αθηναϊκή συμμαχία , η εξορία του Έκφαντου δεν απεφεύχθη.
σελ 154
Η Έδεσσα περιγράφεται στο παρόν βιβλίο χωρίς τους περίφημους καταρράκτες της. Αυτό γιατί οι καταρράκτες της δημιουργήθηκαν τον 14ο αιώνα μχ , όταν ο Ιωάννης Καντακουζηνός , ενώ την πολιορκούσε , εξέτρεψε τα νερά ρίχντοντάς τα πάνω στην πόλη για να σπάσει την άμυνα της .
σελ. 181
Η συνήθεια να σχηματίζονται ανδρικές πολεμικές "αδελφότητες " με έμβλήματα ζώα μετρούσε ήδη πολλούς αιώνες ζωής. Το συνηθέστερο έμβλημα φαίνεται πως ήταν ο λύκος.
σελ. 197
Για τον Χάλκινο λύκο των Δελφών βλέπε Φωκικά ,14, 7 .
σελ 207
Για τον αριθμό των Γαλατών ο Παυσανίας στα Φωκικά αναφέρει 150.000 πεζους και 20.000 ιππείς οι οποίοι συνοδεύονταν απο δυό δούλους ιππείς ο καθενας τους , οι οποίοι έπαιρναν την θέση του αφέντη τους αν αυτός σκοτώνονταν η τραυματίζονταν. Συνολικά δηλαδή 210,000 άνδρες , ακολουθούμενοι απ` τις οικογένειές τους .
Οι αριθμοί ακούγονται υπερβολικοί αλλά επιβεβαιώνονται από τον Διόδωρο που γράφει γιά 150,000 πεζούς και 10.000 ιππείς , καθώς κι από τον Ρωμαίο Μάρκο Ιουστίνο που γραφει για 150.000 και 15,000 ιππεις .
Σημειώνω εδώ ότι γιά την πρώτη εισβολή στη Μακεδονία - αυτή που προηγήθηκε της μάχης των Θερμοπυλών και των μετέπειτα γεγονότων - ο Μάρκος Ιουστίνος δίνει τον τρομακτικό αριθμό των 300,000 ανδρών.
σελ. 222
Σχετικά με τα σχόλια των Ινδών γιά τους Έλληνες φιλοσόφους βλέπε Πλούταρχο ( Αλέξανδρος , 65) και
Αθηναίο Μηχανικό (Περί Μηχανημάτων , 5)
σελ. 228
O Παυσανίας γράφει ότι στο μονοπάτι που περνούσε από την Οίτη και κατέληγε στην κατεστραμένη Τραχίνα χτυπήθηκαν οι Έλληνες με τους Γαλάτες και τους νίκησαν και ότι εκεί έπεσε και ο Τελέσαρχος (Φωκικά , 22, 1).
Όμως λίγο πιό κάτω(Φωκικά ,22 , 8) γράφει για ένα άλλο μονοπάτι πάνω από την Τραχίνα που οδηγούσε πίσω από τις Θερμοπύλες και που δεν προτιμήθηκε από τους Πέρσες, 201 χρόνια πριν , γιατί έκριναν ότι η Ανοπαία οδός ήταν λιγότερο “απόκρημνη και ανηφορική .”
Ο γράφων πιστεύει ότι ο Παυσανίας κάνει λάθος όταν μιλά για δύο μονοπάτια που το ένα τελειώνει στην Τραχίνα και το άλλο περνά από πάνω της και οδηγεί στις Θερμοπύλες. Το προφανές συμπέρασμα είναι να πρόκειται για το ίδιο μονοπάτι που περνώντας από την Τραχίνα οδηγούσε στις Θερμοπύλες . Αλλιώς ποιός ο λόγος να υπερασπιστούν οι Έλληνες ένα μονοπάτι που οδηγούσε σε μιά κατεστραμένη πόλη ; Και μάλιστα με τόσο πάθος ώστε προκειμένου να μην υποχωρήσουν να σκοτωθεί τελικά ο αρχηγός τους ;
σελ. 243
Η ασπίδα του Κυδία με το επίγραμμα που ο γράφων απέδωσε σε ελεύθερη μετάφραση κοσμούσε την στοά του Ελευθερίου Δία , μέχρι την ημέρα που ο Ρωμαίος Σύλλας σύλλ(-)ησε την Αθήνα αρπάζοντας μεταξύ πολλών άλλων και την ασπίδα του έφηβου ήρωα .
σελ. 282
Για την λύση που έδωσε ο Αλέξανδρος στη μάχη με τους "βαρβάρους " Τριβαλλούς και τους "ανεξάρτητους ορεινούς" Οδρύσιους, που είχαν ανεβεί σε κορυφή του Αίμου και σχεδίαζαν να ρίξουν πάνω στους Μακεδόνες στρατιώτες
άμαξες και κάρα , βλέπε Αρριανό , Ι , 1,6-7 .
σελ 293
Τα φυσικά φαινόμενα (σεισμοί , κατολισθήσεις , κεραυνοί) που βοήθησαν τους Έλληνες να νικήσουν τους Γαλάτες αποδόθηκαν από κάποιους ερευνητές σε μυστικά όπλα των αρχαίων Ελλήνων. Αν και η άποψη αυτή ενισχύεται από την μαρτυρία του Ηρόδοτου ότι τα ίδια έγιναν και κατά τους Περσικούς πολέμους όταν Πέρσες επιχείρησαν να λεηλατήσουν τους Δελφούς , καθώς και από παρόμοιο γεγονός που καταγράφηκε (Παυσανίας , Βοιωτικά) όταν στρατιώτες του Αλεξάνδρου επιχείρησαν να λεηλατήσουν το ιερό των Καβείρων στην Θήβα , ο γράφων δεν βρήκε καμμιά απόδειξη για την ύπαρξη των εν λόγω όπλων . Παρ` όλα αυτά η πιθανότητα να συνέβησαν τυχαία τα τρία προαναφερθέντα περιστατικά , είναι αξιοπρόσεκτα μικρή.
Κύριε Ελευθεριαδη, συγχαρητήρια για τα ιστορικά μυθιστορήματά σας, έχω διαβάσει τα δύο από τα τρία και θα επιδιώξω να διαβάσω και το πιο πρόσφατό σας. Ως απόφοιτος τμήματος Ιστορίας -Αρχαιολογίας του Α.Π.Θ. και εκπαιδευτικός, δηλώνω ότι τα βιβλία σας συμβάλλουν σημαντικά στην εκλαϊκευση της ιστορικής γνώσης με τον πιο ευχάριστο τρόπο, ενώ περιέχουν και ωραίες αναφορές στα πλαίσια του ιστορικού χρόνου της Καβάλας και της περιοχής της.
ΑπάντησηΔιαγραφήένας συμπολίτης σας